TA en jouw kijk op de wereld
We kijken allemaal met onze eigen bril naar de wereld. Met jouw bril op kijk vanuit een van de Vier Vensters op de Wereld. Een model weergegeven in een vierkant verdeeld in vier vlakken, de OK Corral. Het zegt iets over hoe je in het leven staat. Hoe jezelf en anderen ziet en accepteert, maar ook hoe je communiceert en relaties aangaat. Het model (1971) komt uit de Transactionele Analyse en is ontwikkeld door Franklin Ernst.
Het favoriete venster
In de omgeving waarin we opgroeien, ontwikkelen we een beeld van onszelf en de wereld om ons heen. Dat beeld is ons favoriete venster. Het is de positie van waaruit we primair denken, voelen en handelen.
Ik ben OK, jij bent OK
Elke levenspositie kent specifieke (gedrags)uitingen, waarmee men voor zichzelf gedrag en besluiten rechtvaardigt “…, ik ben nu eenmaal zo.” De manier waarop je naar je zelf kijkt, beïnvloedt je waarneming in het dagelijks leven en hoe je met anderen omgaat.
- Ga je er meestal van uit dat anderen het beter weten dan jij, dan is Ik ben niet OK, jij bent wel OK je basale houding. Ik– en Jij+
- Heb je de neiging om kritisch te zijn op anderen, zoek je de schuld buiten je zelf dan is je houding Ik ben OK, jij bent niet OK. Ik+ en Jij–
- Ik ben niet OK, jij bent niet OK is de minst gezonde positie, iemand die zelf geen beslissingen neemt, anderen hun zin laat krijgen en daar dan boos over is. Ik– en Jij–
- De gezonde en effectieve levenshouding is Ik ben OK, jij bent OK. Je accepteert en waardeert anderen onvoorwaardelijk. Je kaart problemen aan op het moment dat ze zich voordoen en zoekt naar consensus. Ik+ en Jij+
Gedrag is een keuze
In de interactie met anderen bewegen we ons voortdurend tussen de ‘eigen’ dominante levenspositie en de andere delen van het vierkant.
Het groene vlak geeft aan dat er sprake is van effectief denken, voelen en handelen. De energie is vrij.
In het rode vlak is de energie juist gebonden. We reageren ineffectief, grijpen terug naar bekend automatisch gedrag. Reacties zijn dan meer scriptmatig, zoals gewend van vroeger.
Door je meer bewust te worden van je ‘automatische piloot’ krijg je invloed op je gedrag.
- Neem een A4 en vouw het twee keer dubbel.
- Geef nu met een lijn aan in welk vlak je in een bepaalde periode zat. Denk bijvoorbeeld terug aan de afgelopen dag, een overleg of een aanvaring met iemand.
Ik en jij maar ook wij en zij
Ook gezinnen, teams, afdelingen en organisaties kiezen voor een levenspositie. Een houding die zij aannemen ten opzichte van de omgeving. Dat kan zijn de familie van de ander, de leidinggevende of een collega, maar ook een andere afdeling of de concurrent. Het Ik en Jij wordt dan Wij en Zij. Het is altijd onze schuld, maar als zij eens zouden zorgen dat het op tijd bij ons is dan kunnen wij ook onze deadline halen!
De dramadriehoek in de Vensters op de Wereld
De rollen uit de dramadriehoek zie je terug in de kwadranten van de vensters op de wereld.
- De Aanklager reageert vanuit Ik+ Jij–
- de dienstbare Redder vanuit Ik– Jij+
- en het onmachtige Slachtoffer vanuit Ik– Jij–
Gevoelens, gedachten en gedrag in die posities komen overeen met fight, flight en freeze.
De egoposities en de Vensters op de Wereld
Ook hier is weer een relatie met de egoposities uit het basismodel van de TA. Zo herken je de Ik+Jij+ houding in
- de positief Kritische Ouder bij het geven van instructies
- de positief Voedende Ouder bij het geven van feedback en het tonen van waardering
- de Volwassene bij het stellen van vragen
- het positief Aangepaste Kind door te vragen naar of in te stemmen met de richtlijnen
- het positief Vrije Kind met plezier, creativiteit en flexibiliteit.
Meer lezen over TA en de genoemde modellen: