Coaching

Wat is coaching

Coaching is een vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. In 2002 formuleerde John Whitmore¹ de essentie van coaching zo: het vrijmaken van iemands potentieel voor maximale prestaties.

Coaching is effectief voor het functioneren

Coaching is resultaatgerichte begeleiding bij zelfontwikkeling gericht op het bereiken van werkgerelateerde en/of persoonlijke doelen. Het uiteindelijk resultaat is afhankelijk van hoe geïnspireerd de gecoachte zelf is om er iets mee te doen, de coach kan geen resultaat garanderen.

Naast de persoonlijke ervaringen van coach en gecoachte over de effectiviteit is er inmiddels ook wetenschappelijk onderzoek dat positief resultaat aantoont. Duidelijke effecten zijn gevonden op prestaties/vaardigheden, doelgerichte zelfsturing, werkattitudes, coping en welzijn.

Ontstaan van coaching

Coaching als professie  in relatie tot werk ontstond in Nederland in de jaren ’90. Precieze cijfers over het aantal coaches zijn niet bekend, omdat er (nog) geen centraal registratiesysteem was. Onder invloed van ontwikkelingen en behoeften van organisaties is het vak sterk in ontwikkeling. Coaching is een vrij beroep en dat betekent dat iedereen zich coach kan noemen, het gevolg is dat de verschillen in kwaliteit sterk uiteenlopen.

Kenmerken van coaching

• coaching is op basis van gelijkwaardigheid, maar de focus ligt exclusief op de gecoachte
• de coach faciliteert ontwikkeling
• de samenwerken is vanuit een probleemsituatie naar een vooraf geformuleerd doel
• de gecoachte is zelf verantwoordelijk voor zijn groei en aanspreken eigen krachtbronnen
• leren door zelf ervaren
• vertrouwen is voorwaarde
• de gecoachte is gezond, komt uit vrije wil en is bereid zich in te zetten en wil veranderen

De coach

Een coach is een goed opgeleide, ervaren professional, die kennis heeft van methoden en technieken. Daarnaast beschikt over de coach over coachvaardigheden en een attitude die competent functioneren rechtvaardigen.

De coach doet interventies op het niveau van gedrag, vaardigheden, capaciteiten, identiteit, overtuiging en afhankelijk van de coach spiritualiteit. Wat een coach doet is vooral vragen stellen en luisteren, spiegelt gedrag en nodigt uit tot zelfreflectie. De coach kan verschillende coachingstijlen toepassen zoals inleven, meebewegen of  prikkelen en confronteren. Soms past overdrijving met een provocatieve stijl wat de problematiek kan verlichten. Een goede coach daagt uit tot stretchen, net even verder te reiken dan je gewend bent.

Thema’s in coaching

• harmonie – conflict
• autonomie – verbinding
• volgen – initiatief
• rationeel – intuïtief
• dienstbaar – grenzen
• verlies

Methoden en technieken

Hieronder een niet uitputtende opsomming van coachmethoden en technieken. Omdat er op internet en soms ook op deze site veel te vinden is over deze technieken licht ik ze niet verder toe.

• NLP is het meest bekend bij een groot publiek
• Transactionele Analyse,
• RET, EMDR, ZKM
• Voice Dialogue, Gestalt, Logosynthese
• Systemisch werk met opstellingen
• Transformatieve coaching
• Lichaamswerk, EFT, Chakra’s
• Kernkwadrant
• Visualisaties
• Oplossingsgerichte,  provocatieve en socratische coaching
• Enneagram
• Wandelcoaching
• Coaching met paarden of honden
• Danscoaching

Testen

Meer inzicht in persoonlijkheid wordt o.a. verkregen met behulp van testen en vragenlijsten zoals Myers-Briggs, Belbin, Insights, Management Drives e.a. Loopbaancoaches maken vaak gebruik van beroepskeuzetesten.
Dit is maar een summiere opsomming van wat er beschikbaar is. In hoeverre uitkomsten van testen het coachproces domineren hangt sterk af van de coach.

Vormen van coaching

Ongeacht het type coach biedt een effectieve coach steun bij het identificeren en bereiken van (werk)doelen en een plezieriger leven. Het gewenste doel kan bepalend zijn voor de keus van het soort coach.

Personal en mental coach

Professionele en persoonlijke effectiviteit met een (sterke) emotionele betrokkenheid. Thema’s die spelen zijn functioneren, stress, vitaliteit, zingeving …

Executive coach of de organisatiecoach

Voor management en directie zowel individueel als met het managementteam op strategisch en tactisch niveau.

Loopbaancoaching, loopbaanadviseur of  outplacement

Een loopbaanprofessional wordt ingeschakeld bij burn-out en re-integratie, bij  baanverlies door gedwongen vertrek vanwege reorganisatie of conflict en bij problemen met het vinden van werk. Naast aandacht voor de persoonlijke situatie van de gecoachte, begeleidt de coach bij het helder krijgen van talenten, wensen en ambities. Eventueel uitgebreid met netwerken, sollicitatie activiteiten en hulp bij het zoeken naar werk.

Conflictcoaching

Tijdig inschakelen van een conflictcoach kan voorkomen dat situaties volledig uit de hand lopen.

Life coach of lifestyle coach

Bij dit soort coaching gaat het vooral om grip te krijgen op het leven en zingeving, maar ook het welbevinden en de energie.

Tijdmanagement

Coaches kunnen worden ingeschakeld om medewerkers op het werk te ondersteunen bij het structureren van de werkplek, bij chronisch tijdgebrek en stress.

Budgetcoach

Biedt ondersteuning bij het onder controle krijgen van de financiële situatie, ook bij schuldsanering.

Kindercoach

Door problemen op school en thuis is bij ouders een steeds grotere behoefte ontstaan aan pedagogische en professionele begeleiding bij de opvoeding van hun kinderen. De studiecoach heeft al jaren geleden zijn intrede gedaan onder verschillende namen.

De business coach

Ondersteunt zzp’ers en ondernemers bij de ontwikkeling van hun bedrijf.

e-coaching en video-coaching

Naast face-to-face contact is online-coaching sterk in ontwikkeling. Het contact tussen cliënt en coach vindt dan schriftelijk via email of chat plaats en nog vaker met een video verbinding. In eerste instantie werd deze vorm van coaching vooral ingezet als er sprake was van beperkt beschikbare tijd en kostbare reistijd. Een extra voordeel is dat het coachingsproces vaak sneller verloopt.

Counseling

Counseling en coaching zijn nauw verwant. Maarten Kouwenhoven hanteert in zijn Handboek Strategisch Coachen als meest kenmerkende verschil dat counseling welzijnsgericht is en coaching ‘ontwikkelingsgericht’. Of: counseling is meer mensgericht, bijvoorbeeld als het gaat om de innerlijke overtuigingen, terwijl coaching meer taak- of doelgericht is.

Intervisie

Intervisie is geen coaching, maar ik noem het hier omdat het een vorm van professioneel leren is. Van en met elkaar. Binnen veel mensgerichte beroepsgroepen, waaronder coaching is het gebruikelijk om deel te nemen aan structurele intervisie. Ook wordt intervisie steeds meer ingezet binnen bedrijven voor kennisontwikkeling, het draait dan vooral om het delen van de intern beschikbare kennis. Startende intervisiegroepen werken vaak met een externe begeleider.

Coaching als tweede beroep

Veel startende coaches beginnen hun praktijk als overgangsfase naast een vaste baan. Binnen de grotere bedrijven zijn inmiddels ook de pools van interne coaches algemeen geaccepteerd. Medewerkers in uiteenlopende functies krijgen bijscholing waarna ze collega’s binnen het eigen bedrijf kunnen coachen.

Registratie en keurmerken

Voor professionele begeleiders zoals coaches, loopbaanadviseurs en supervisoren zijn er verschillende mogelijkheden zich aan te sluiten bij beroepsverenigingen. Zo is er de NOBCO voor beroepscoaches, aangesloten bij de European Mentoring & Coaching Council(EMCC). De Noloc voor loopbaanbegeleiders en de LVSC voor supervisie en coaching. Naar schatting zijn er 66.000, waarvan 6500 aangesloten bij een beroepsvereniging. Vraag en aanbod om specifieke coachopleidingen en training groeien dan ook navenant.

Ook zijn er nationale en internationale keurmerken voor coaches en coachopleidingen zoals StiR, EIA en EQA.

Het aantal coaches is de laatste jaren sterk gestegen, niet in de laatste plaats door zelfbenoemde ervaringsdeskundigen.

¹ een pionier op het gebied van executive coaching